Η αχαλασία του οισοφάγου είναι άλλη μια βασανιστική πάθηση που όμως μπορεί να αντμετωπισθεί με ένα απλό αλλά ιδιαίτερο λαπαροσκοπικό χειρουργείο. Έχω πραγματοποιήσει αρκετές από αυτές τις ασυνήθιστες επεμβάσεις με εξαιρετικά αποτελέσματα καθώς οι ασθενείς ανακουφίζονται άμεσα από τη βασανιστική δυσφαγία. Μετά την επέμβαση, ο ασθενής με αχαλασία μπορεί να τρώει και να καταπίνει την τροφή με ευκολία και ασφάλεια. Η αχαλασία πρέπει να αντιμετωπίζεται νωρίς και αποτελεσματικά ώστε να προστατέψουμε ένα πολύτιμο όργανο, τον οισοφάγο.
Τι είναι ο οισοφάγος;
Ο οισοφάγος είναι ένας μακρύς σωλήνας που συνδέει το στόμα με το στομάχι. Ο οισοφάγος προωθεί τη μασημένη τροφή προς το στομάχι και εκμεταλευόμενος τη βαρύτητα αλλά και τις «περισταλικές κινήσεις». Φτιάχνει δηλαδή ένα κύμα που σπρώχνει το φαγητό προς το στομάχι.
Τι είναι η αχαλασία του οισοφάγου;
Η αχαλασία του οισοφάγου είναι μια διαταραχή της κινητικότητας του οργάνου. Συγκεκριμένα, ο οισοφάγος δεν παράγει τα περισταλτικά κύματα που προωθούν το φαγητό προς το στομάχι. Επίσης, ο σφικτήρας που βρίσκεται ανάμεσα στον οισοφάγο και το στομάχι βρίσκεται σχεδόν συνέχεια σε σύσπαση. Αποτέλεσμα του συνδυασμού των δύο διαταραχών είναι να γίνεται όλο και πιο δύσκολη η κατάποση των τροφών. Για να είναι βέβαιη η διάγνωση της αχαλασίας, πρέπει να αποκλειστούν άλλες παθήσεις του οισοφάγου και να γίνει μια σοβαρή μελέτη της κινητικότητας του οργάνου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της αχαλασίας;
Ο ασθενής με αχαλασία του οισοφάγου δεν μπορεί να καταπιεί. Επειδή είναι όλο και πιο δύσκολο να καταπίνεις υγρά και στερεά, ο ασθενής βρίσκει έμμεσους τρόπους ώστε να μπορεί να τρώει. Επίσης, επειδή οι τροφές παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στον οισοφάγο, υπάρχουν συχνά επεισόδια αναγωγών (μικροί έμετοι), πόνος και κάψιμο στην περιοχή του στέρνου. Επίσης, λόγω της συχνής παλινδρόμησης που οδηγεί σε εισρόφηση των τροφών προς τον πνεύμονα, μπορεί οι ασθενείς να υποφέρουν από συχνές λιμώξεις του αναπνευστικού. Η χρόνια παραμονή των τροφών και η χαλάρωση του σώματος του οισοφάγου οδηγεί τελικά το όργανο σε μεγάλη διάταση. Έτσι ο οισοφάγος από λεπτός και ομοιόμορφος σωλήνας φουσκώνει και μοιάζει με έναν μεγάλο και άτονο σάκο. Χαρακτηριστικό είναι και πως ο οισοφάγος όταν καταλήγει στην περιοχή που ενώνεται με το στομάχι, στενεύει πολύ ώστε να μοιάζει με ράμφος πουλιού.
Πως γίνεται η διάγνωση της αχαλασίας;
Η διάγνωση της αχαλασίας επιβεβαιώνεται με μια σειρά απλών εξετάσεων. Απαραίτητη είναι η ενδοσκόπηση (οισοφαγο-γαστροσκόπηση) ώστε να αποκλεισθούν άλλες παθήσεις (οισοφαγίτιδα, καρκίνος, εκκολπώματα). Ακολουθεί μια ακτινολογική εξέταση που ονομάζεται “διάβαση οισοφάγου”. Ο ασθενής πρέπει να καταπιεί ένα υγρό που είναι ορατό στις ακτινογραφίες, ενώ ο ιατρός παρατηρεί το εκμαγείο του οισοφάγου στην ακτινοσκοπική οθόνη. Με αυτήν την εξέταση λαμβάνονται πολλές πληροφορίες και οι εικόνες είναι χαρακτηριστικές της νόσου. Η εξέταση που βάζει την τελική διάγνωση είναι η μανομετρία του οισοφάγου. Πρόκειται για μια ειδική εξέταση όπου καταμετρώνται οι πιέσεις που αναπτύσσονται μέσα στον αυλό του οργάνου. Τα ευρήματα στην αχαλασία είναι χαρακτηριστικά, με το σώμα του οισοφάγου να μην μεταδίδει περισταλτικά κύματα και τον κάτω οισοφαγικό σφικτήρα να μην χαλαρώνει. Η μανομετρία γίνεται μέσω ενός λεπτού σωλήνα που από τη μύτη προωθείται μέχρι το στομάχι.
Μπορεί η αχαλασία να συνοδεύει άλλες σοβαρότερες ασθένειες;
Το αίτιο της αχαλασίας δεν είναι γνωστό αλλά πρόκειται σαφώς για διαταραχή της νεύρωσης του οργάνου. Σε όλους τους ασθενείς, πρέπει να αποκλειστεί η ύπαρξη καρκίνου του οισοφάγου και πολύ σπάνια ειδικές λοιμώξεις που όμως δεν παρατηρούνται στην Ευρώπη (νόσος Chaga). Υπενθυμίζεται ότι η αχαλασία είναι μια σπάνια νόσος. Υπολογίζεται ότι την έχει ένας στους 100,000 ανθρώπους.
Ποια είναι η θεραπεία της αχαλασίας;
Αν και έχουν δοκιμασθεί διάφορες θεραπείες, φαίνεται ότι μόνο η χειρουργική προσφέρει καλά και μακροχρόνια αποτελέσματα.
Τα διάφορα φάρμακα που έχουν δοκιμασθεί έχουν πολύ παροδικό αποτέλεσμα και προξενούν σημαντικές παρενέργειες (αναστολείς ασβεστίου και νιτρώδη). Ενδοσκοπικά έχουν δοκιμασθεί οι ενέσεις Botox στον οισοφαγικό σφικτήρα. Η τεχνική έχει προσωρινά μόνο αποτελέσματα (6 μήνες) και δυστυχώς δυσκολεύει πολύ κάθε μελλοντική χειρουργική θεραπεία. Καλύτερα αποτελέσματα αλλά και πάλι προσωρινά έχουν οι διαστολές του κάτω οισοφαγικού σφικτήρα. Οι διαστολές γίνονται ενδοσκοπικά με τη βοήθεια γαστροσκοπίου και ειδικών σωλήνων. Οι διαστολές και οι ενέσεις με Botox εφαρμόζονται μόνο σε ασθενείς που λόγω πολλών προβλημάτων υγείας δεν μπορούν να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Πρόκειται για τεχνικές με πολύ προσωρινά αποτελέσματα.
Ενδιαφέρον έχουν οι νεότερες επεμβατικές ενδοσκοπικές τεχνικές όπως η τεχνική POEM. Οι τεχνικές αυτές γίνονται από πολύ ικανούς ενδοσκόπους σε εξειδικευμένα κέντρα και διεθνώς υπάρχει περιορισμένη εμπειρία.
Ποια χειρουργική επέμβαση θεραπεύει την αχαλασία;
Η επέμβαση που έχει τα πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα στη θεραπεία της αχαλασίας του οισοφάγου είναι η “μυοτομή κατά Heller”. Στην επέμβαση αυτή, ο χειρουργός κόβει τον κατώτερο σφικτήρα του οισοφάγου απελευθερώνοντας τις μεγάλες πιέσεις και αντιστάσεις που συναντούν οι τροφές κατά την κατάποση. Η τομή του τοιχώματος εκτείνεται περίπου 6cm προς τον οισοφάγο και 2cm προς το στομάχι. Με την τεχνική αυτή, το 90% των ασθενών βρίσκει μακροχρόνια ανακούφιση από τα συμπτώματα. Η επέμβαση γίνεται λαπαροσκοπικά και η νοσηλεία διαρκεί 1-2 ημέρες. Ο μετεγχειρητικός πόνος είναι ελάχιστος και η ανάρρωση ταχύτατη.
Η μυοτομή καταργεί τον οισοφαγικό σφικτήρα που έχει όμως και μια αρνητική συνέπεια για τον ασθενή. Τα υγρά του στομάχου μπορούν να παλινδρομούν και να ερεθίζουν τον οισοφάγο. Η λύση σε αυτό το πρόβλημα έρχεται με τη συμπλήρωση της τεχνικής και το τύλιγμα του στομάχου γύρω από τον κατώτερο οισοφάγο. Η τεχνική ονομάζεται θολοπλαστική κατά Dor και συνοδεύει κάθε επέμβαση μυοτομής κατά Heller.
Ποια είναι τα αποτελέσματα της λαπαροσκοπικής μυοτομής;
Η επέμβαση Heller-Dor, ανακουφίζει από τη δυσκαταποσία το 90% των ασθενών. Σε κάποιες περιπτώσεις, μετά από πολλά χρόνια μπορεί να χρειασθούν συμπληρωματικές διαστολές ή και νέα μυοτομή. Παρά την επέμβαση και τη βελτίωση των συμπτωμάτων, οι ασθενείς πρέπει και μετά την επέμβαση να τρώνε με αργό ρυθμό, να μασούν καλά την τροφή τους και να πίνουν αρκετό νερό με το γεύμα. Αποφεύγουν επίσης να τρώνε πριν ξαπλώσουν για να κοιμηθούν. Στους περισσότερους χειρουργημένους ασθενείς χορηγούνται αντιόξινα φάρμακα και συστήνεται να αποφεύγονται ερεθιστικές τροφές και ουσίες. Κάθε χρόνο, ο οισoφάγος πρέπει να ελέγχεται ακτινοσκοπικά και σε πιο αραιά διαστήματα και ενδοσκοπικά.